En dan is er nog zo’n interessant geval van discriminatie. Ooit viel me op hoe slap een uitspraak als ‘Ik hou zoveel van jou’ eruitzag vergeleken met het voluit ‘Ik hou zo veel van jou’. Hoeveel kan een spatie doen!
Maar los van deze subjectieve kijk is het toch op z’n minst merkwaardig hoe er omgesprongen wordt met de samentrekkingen betreffend ‘veel’ en ‘weinig’. Eigenlijk is dit net zo’n geval als de ‘gipsvlucht’-kwestie ‘omhoog-’ en ‘omlaag-’, want ook hier is er een oneigenlijke, onredelijke behandeling van beide in principe gelijkwaardige termen. Waarom schrijft men zo veel ‘zoveel’ en zo weinig (of nooit) ‘zoweinig’? Het aaneenschrijven van ‘zoveel’ komt waarschijnlijk voort uit uitdrukkingen als ‘zo- en zoveel’, ‘het jaar zoveel’, ‘met zoveel woorden iets zeggen’, ‘voor zoveel ik weet’, ‘zoveel is zeker’, en ‘zoveel te beter’ – ik pluk wat uitdrukkingen uit de laatste van Dale – en in die gevallen lijkt het legitiem. Maar overal waar ‘zo veel’ vervangen zou kunnen worden door een ‘zo weinig’, zou de spatie tussen ‘zo’ en ‘veel’ in ere hersteld moeten worden. Probeer maar uit – het werkt feilloos:
– Ik heb zo weinig geld
– Ik wil zo je veel mogelijk zien
– Ik zie je zo weinig
– Zo veel drama
– Ik besteed hier zo weinig mogelijk woorden aan
– Heb je daar zo veel voor betaald?
– Er is zo weinig liefde op de wereld
– Ik luister zo veel naar muziek
– Ik kom zo weinig buiten
andere bronnen:
Stijlboek NRC:
Beide vormen zijn correct, maar de betekenis verschilt:
– zoveel: onbepaalde hoeveelheid (zes gulden zoveel; zoveel te meer)
– zo veel: ‘Ik kan dat niet aannemen, dat is zo veel’; ‘Hij heeft (net) zo veel geld als ik.’
Onze Taal adviesdienst meldde ooit1:
In vier vaste uitdrukkingen schrijven wij zoveel als één woord, omdat het één klemtoon heeft en het niet (goed) vervangen kan worden door bijvoorbeeld zo weinig:
– zoveel te meer
– Het kostte drie euro zoveel.
– Dat wil zoveel zeggen als …
– Zoveel hoofden, zoveel zinnen.
In andere gevallen schrijven we zo veel altijd als twee woorden.
1 Om onduidelijke redenen is dit artikel niet meer te vinden op de site.
In Het Witte Boekje: waren woorden van gelijke strekking te vinden, met als besluit:
‘In het algemeen geldt dat wanneer de betekenis letterlijk is, de woorden niet aan elkaar worden geschreven.’
Van Dale kent het aaneengeschreven ‘zoveel’ ook alleen in vaste uitdrukkingen.
Toch blijft in nagenoeg alle schrijvende media en in de huisregels van de meeste uitgeverijen het misverstand bestaan dat het altijd aaneengeschreven dient te worden.